သတ္တဖဝါး အတူသွားကြသူများ
စာပေဖွံ့ဖြိုးရေး လုပ်ငန်းကြိုးပမ်းကြသည့်ခေတ်နှင့် ဆုံစည်းမိရာတွင် စာပေဝါသနာ အလျောက် ၁၉၇ဝ ပြည့်လွန်နှစ်များ၌ ကျင်းပသော စာပေနှီးနှောဖလှယ်ပွဲ၊ စာတမ်းဖတ်ပွဲများသို့ တက်ရောက်လေ့လာဖြစ်သည်။ အထင်ကရ လက်တွေ့ကျသော အကျိုးပြု အားထုတ်မှုတွေဖြစ်၏။ များသောအားဖြင့် စာပေဗိမာန်က ကြီးမှူးကျင်းပသော စာတမ်းဖတ်အစီအရင်များ ဖြစ်၏။ စာရေးသူအဖို့ ၁၉၇၂ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာစာအုပ်နှစ် စာတမ်းဖတ်ပွဲများကို သတိရမိ၏။ ပညာရှင်များစွာက ဘာသာရပ်အလိုက် ဖတ်ကြ၊ ဆွေးနွေးကြ၊ မေးခွန်းမေးကြ၊ ဖြေကြားကြသည်။ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ၏ အစီအမံလည်းဖြစ်၏။ ထိုစဉ်က ယူနက်စကို၏ ဆောင်ပုဒ်မှာြဥဥု BOOK FOR ALL ဖြစ်၏။ စာအုပ်စာပေ လူ့မိတ်ဆွေ ဟုဘာသာပြန်သည်။ စာတမ်းပေါင်းချုပ် သုံးအုပ်မျှ ထွက်ပေသည်။ သတိထား မျက်ခြည်မပြတ်သင့်သော ဆောင်ပုဒ်ဟု ဆိုချင်၏။ လူသားတို့အတွက် အကျိုးပြုခြင်း၊ မဖောက်ပြန်ခြင်း အစဉ်လက်တွဲရန် တာဝန်ရှိခြင်းတို့ အကျုံးဝင်သောကြောင့်ဟု ဆိုချင်၏။ ဆက်နွှယ်စဉ်းစား ဆင်ခြင်မိသော အတွေးတွင် မိတ်ဆွေ၏ ကဏ္ဍဖြစ်၏။
လောကကြီးတွင် မိတ်ဆွေကောင်း ဟန်ဆောင်သော မိတ်ဆွေ၊ မိတ်ဆွေတု၊ မိတ်ဆွေစစ်စသည်ဖြင့် ပေါင်းသင်းမှုအပေါ် ဆက်ဆံမှုအခြေပြုလျက် ကင်ပွန်းတပ် ခွဲခြားတတ်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် လူအချင်းချင်း မိတ်ဖက်ဆွေသဟာ ပြုရာ၌ သတိထား ဖို့ဖြစ်၏။ လူတိုင်းကိုယ်စီတွင် မိတ်ဆွေများရှိကြသည် ချည်းဖြစ်၏။ ရေတိုရေရှည်တော့ ခြားနားနိုင်၏။ မန်လည်ဆရာတော်ကြီးက မာဃဒေဝလင်္ကာသစ်တွင် ''ဤလောက၌ သတ္တဖဝါး အတူသွားက မည်ငြားစင်စစ် မိတ်ဆွေဖြစ်၏'' ဟုဆိုပါ၏။ ထို့နောက် ညာတိဆွေသဟာ စသည်ဖြင့် တက်သွား၏။ မြန်မာလူမျိုးများသည် မိတ်ဆွေဖြစ်လွယ်ကြသည်။ စိတ်ထားစေတနာကြောင့် ဖြစ်၏။ သို့သော် နိုင်ငံခြားသားများက မြန်မာကိုသိဖို့ လွယ်သော်လည်း နားလည်ဖို့ခက်ခဲသည်ဟု ကောက်ချက်ချဖူးကြောင်း ဆရာဇေယျ၏ မှတ်တမ်းတင်မှုကို တွေ့ရ၏။ နိုင်ငံခြားသားတို့၏ အမြင်ဖြစ်လေသည်။ သို့ရာတွင် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေး သဘောလက္ခဏာကို နားလည်သင့်ပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို အလေးထားသင့်ပုံကို အထက်ကတင်ပြခဲ့သော မာဃဒေဝလင်္ကာသစ်၏ ပိုဒ်ရေ ၁၈၁ တွင် ဤသို့ဆိုပါ၏ ''အဝတ်ပုဆိုး တန်ဆာမျိုးကား၊ တိုး၍တိုး၍ တစ်နေ့တစ်ခါလဲပါ တုံရှောင်း၊ သစ်တိုင်းကောင်း၏၊ အပေါင်းအဖော်ဟုတုံသော်မူ၊ ငယ်ဖော်ငယ်ပေါင်း ဟောင်းတိုင်းကောင်း၏'' ဟုဖွဲ့ဆိုပါသည်။ အဝတ်အစားသစ်ကို မက်မောဖို့သင့်ပါ၏၊ သို့ရာတွင် မိတ်ဆွေမှာမူ ငယ်ပေါင်းကြီးဖော် သေချင်းပေါင်း၊ ရှင်ချင်းပေါင်းတို့က မဖောက်မပြန် ကောင်းမွန်သည်ဟု သြဝါဒပေးခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရိုးစင်းသော်လည်း လိုက်နာဖို့ ပျက်ကွက်တတ်ရာ သတိမူသင့်ပေသည်။ အပေါ်ယံရှပ်တိုက် ဟန်ဆောင်တတ်သော ကွယ်ရင်မေ့ တွေ့သေအောင် လွမ်းတတ်သော မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများစွာ တွေ့ဖူးကြမည် ထင်ပါ၏။
မိတ်ဆွေစစ်၏ သဘောကို “ A FRIEND IN NEED IS A FRIEND IN DEED ”ဟု ဆိုပါသည်။ လိုအပ်သောအခါ ကူညီသော မိတ်ဆွေသည် မိတ်ဆွေကောင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုခြင်းဖြစ်လေသည်။ ကြုံကြဖူးမည်ထင်ပါ၏။ ဒုက္ခရောက်နေစဉ် မျက်နှာပြောင်တိုက် ရှောင်လွှဲသူတို့၏ စိတ်ထားနှင့်ဆန့်ကျင်ပေသည်။ စကားတစ်ရပ် မှတ်သားဖူးပေသည်။ '' THE BRAVE ENEMY IS THE BEST FRIEND '' ဟူ၍ဖြစ်လေသည်။ ရဲရင့်သော ရန်သူသည် အကောင်းဆုံး မိတ်ဆွေဖြစ်ကြောင်း ညွှန်ပြမှုဖြစ်လေသည်။
မြန်မာစာပေလောကတွင် မိတ်ဆွေနှင့်ပတ်သက်၍ သဘောသဘာဝ ကျင့်ဝတ်တွေ ရှိပြီးဖြစ်၏။ အကျိုးစီးပွားကို မဆောင်ကြဉ်းဘဲ ရယူတတ်သော မိတ်ဆွေတု၊ အကျိုးစီးပွား လိုလားသော မိတ်ဆွေစစ် စသည်ဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းထားပေ၏။ မြန်မာတို့ကျွမ်းဝင်သော ဗလငါးတန်တွင် ''ကလျာဏမိတ္တ''ဗလသည် အရေးတကြီးပါဝင်ပေ၏။ ထို့အတူ အကျိုးစီးပွားကောင်း ဖြစ်ထွန်းရာ ဖြစ်ထွန်းကြောင်း သမ္ပဒါ တရားလေးပါးတွင် ''ကလျာဏမိတ္တသမ္ပဒါ'' ပါဝင်၏။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အတတ်ပညာ ပဲ့ကိုင်ထိန်းကျောင်းမှု လူမှုဆက်နွှယ်စသည်များတွင် မိတ်ဆွေကောင်း၏ ကဏ္ဍ ထင်ရှားပါ၏။ ထို့ကြောင့် အချို့က ဆွေမျိုးကိုအားမကိုး အပေါင်းအသင်းမိတ်သဟာကို အားကိုးအားထား ပြုကြောင်းဆိုကြသည်။ တစ်ချိန်က အထက်တန်းကျောင်းသုံး စာအုပ်တွင် ''မိတ္တဗလဋီကာ'' စာအုပ်ကို ပြဋ္ဌာန်းဖူး၏။ ထွေပြားလှသော မိတ္တဆွေသဟာဋီကာ ဖြစ်လေသည်။
မြန်မာမှုတွင် အပေါင်းကြောင့်ဂုဏ်တက်သည်၊ အပေါင်းကြောင့် ဂုဏ်ပျက်သည်ဟု ဆိုစကားရှိလေသည်။အပေါင်းအသင်းကြောင့် ဂုဏ်သိက္ခာ မကျဆင်းအောင် လေ့လာရပေမည်။ မသူတော်ချင်း သတင်းလွေ့လွေ့ ဖြစ်ဖို့ရည်စူးပြီး လူမိုက်ဆွဲ၍ လူမည်းပါသည် ဆိုသည့် အခြေအနေမျိုး မဖြစ်စေသင့်ဟုထင်၏။ ထို့ကြောင့် သေချင်းပေါင်း၊ ရှင်ချင်းပေါင်း သစ္စာရှိ မိတ်ကောင်းဆွေမွန် ပေါင်းဖော်မိဖို့ ရွေးချယ်တတ်ဖို့ ဖြစ်လေသည်။
မြန်မာမှုဝေါဟာရတွင် ''ရိုးရင်းနှင့် ရောင်းရင်း'' ဟူ၍ ရှိလေသည်။ ရောင်းရင်းဘက် မိတ်ဆွေစကားရပ်က အသုံးတွင်၏။ အချိန်ကာလအရှည်အကြာ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံသူများဟု နားလည်ရပေသည်။
ရိုးရင်းစကားလုံးကား အသုံးနည်းပါးပေသည်။ ငယ်ဖော်ငယ်ပေါင်း မဟုတ် အသက်အရွယ်ရခါမှ အပေါင်းအသင်း ဖြစ်ခွင့်ရသူများဖြစ်လေသည်။ အချို့သည် အသက်အရွယ်ရခါမှ ဆုံစည်းပေါင်းသင်း ရသော်လည်း အားထားရသော ဆွေမွန်ဖြစ်နေတတ်ပေသည်။ ကျေးလက်တောရွာများတွင် တစ်ရွာတည်းနေ တစ်ရေတည်းသောက် ငယ်ပေါင်းများသာ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်စိမ်းတစ်ရံစာ နည်းပါး၏။ ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုမှုကပင် ရင်းရင်းနှီးနှီးရှိကြသည်။ ညောင်ရမ်းခေတ်စာဆို ရှင်ငြိမ်းမယ်၏ အိုင်ချင်းကဗျာများတွင် ''သူငယ်ချင်းကောင်း ယောက်မတို့လေ'' ဟူသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ကဗျာအစပိုဒ် ရေးဖွဲ့၏။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ရင်းရင်းနှီးနှီး ရှိလှပုံကို လုပ်ငန်းခွင်ရော လူမှုရေးနယ်ပယ်များ၌ပါ တွေ့ရသည်။ စိတ်ရင်းအတိုင်း ဟောဟောဒိုင်းဒိုင်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုတတ်မှုသဘောလည်း ပါဝင်ပေသည်။ ထို့အတူ ကျေးလက်လူငယ်များ၏ လက်ရည်တစ်ပြင်တည်း စိတ်ဓာတ်ကို စာတောပေတော၌ တွေ့ရပေသည်။ ယခုအချိန်တွင် ဖြူစင်ရိုးသားသော သူငယ်ချင်းကောင်းတွေ ရှားပါးကုန်ဟု ဆိုရမည်လားမသိ၊ ရှင်သန်စေသင့်ပေ၏။
''ဟေ့...သူငယ်ချင်းရေ တို့နယ်ပယ်တွင် ရှစ်ခွင်ကမည်း၊ မိုးရွာမလိုလိုနဲ့၊ ညီညွတ်ရေးနဲ့ အသက်ရှည်ရှည် ခင်ခင်မင်မင် လက်ရည်တစ်ပြင်တည်း၊ ရှေးကတော့ပိုချစ်ကြတယ်'' ဆိုသော နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်၏ ဇာတိနွယ် သီချင်းထဲက အနှစ်သာရ အပိုင်းအစကို သတိရမိပေသည်။ ကျွမ်းဝင်ရင်းနှီး အသီးသီးဖြစ်သော မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများ ကဏ္ဍဟု ဆိုချင်ပေသည်။ မိတ်ဆွေအချင်းချင်း မိတ်ဝတ်မပျက် ဆက်ဆံရေးသည် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး လေးစားတတ်ခြင်း သဘောသက်ဝင်၏။ တိရစ္ဆာန်များ၏ အချို့ဥပမာတွေက နည်းမှီစရာဖြစ်ရသေး၏။ ''ကျီးဘုတ်ရိုသေ ဘုတ်ကျီးရိုသေ'' ဟူ၍ရှိ၏။ ကျီးက ဘုတ်၏အသားအရောင်ကို ရွှေရောင်နှင့်တူသည်ဟု ဆိုသကဲ့သို့ ကျီးကို အသားမည်းသည်ဟု မပြောဘဲ သပိတ်နှင့်တူသော အသားအရောင်ဟု ချီးမွမ်း၏။ သို့ဖြင့်အတူ သင့်တင့်စွာ နေထိုင်နိုင်ကြသည်။ ဆင်၊ ခါ၊ မျောက် တိရစ္ဆာန်သုံးဦး အတူနေရာတွင်လည်း အသက်အရွယ်အရ လေးစားစွာ ဆက်ဆံသဖြင့် တာရှည်နေထိုင်ခွင့်ရှိကြသည်။
''သူ့ဂုဏ်ကိုမြှောက် ကိုယ့်ဂုဏ်မြောက်၏ ယွင်းဖောက်အလို ဝန်မတိုနှင့်'' ဆိုသော ရှေးစကားသည် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး မနာလိုဝန်တိုစိတ်ကင်းကာ မိတ်ဆွေစစ်ဖြစ်ဖို့ ဦးတည်စေခြင်းဖြစ်လေသည်။ခေတ်သစ်အဆိုအမိန့်အချို့သည် မှတ်လောက် သားလောက် ရှိပေသည်။ ''သင့်မှာ မိတ်ဆွေတစ်ရာ ရှိသည်ဆိုလျှင် နည်းပါးသေး၏။ ရန်သူတစ်ယောက် ရှိသည်ဆိုပါက များလွန်းသည်'' ဟုဆိုလေသည်။ ထို့အတူ ''ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုသည်မှာ ရန်သူကို မိတ်ဆွေဖွဲ့ခြင်းဖြစ်သည်'' ဟုဆိုပေရာ နည်းမှီစရာ ဖြစ်ရပါ၏။ အချင်းချင်း ဆက်ဆံရာ၌ မျက်နှာထားတင်းတင်း ဒေါသနှင့်အပြစ်တင် ကောက်ကျစ်သည့် စိတ်ဓာတ်ပိုင်ရှင်အဖို့ မိတ်ဆွေအသင်းအပင်း ပါးလျားမည်သာဖြစ်သည်။ အရေးကြုံလျှင် အဝေးက ရှောင်ကွင်းကြပေမည်။ ချစ်စကို ရှည်စေ မုန်းစကို တိုစေ သဘောတရားက ကြွယ်ဝသောမိတ်ဆွေ စီးဆင်းမည်ဖြစ်လေသည်။
မိတ်ဆွေရှားပါးခြင်းသည် အရေးအကြောင်းရှိက မျက်နှာငယ်ရတတ်လေသည်။ အကူအညီရဖို့ ခက်ခဲ၏။ တစ်ရွာတစ်ကျီဆောက်ခွင့်သည် မိတ်ဆွေပေါများခြင်း၏ သရုပ်သကန်ဖြစ်၏။ လူတစ်ဦးချင်းသာမက အသင်းအဖွဲ့များတွင်လည်း အသုံးဝင်၏။ အမျိုးသားရေးအဆင့် စီမံကိန်း စီမံချက်များ ချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း PARTNERSHIP ၏ ကဏ္ဍအရေးပါကြောင်း မှတ်သားရဖူးပေသည်။ မိတ်ဆွေပီသသော အသင်းအဖွဲ့ ကျင့်ဝတ်လည်းဖြစ်၏။ သဘင်လောက ဇာတ်စကားများတွင် ''မိတ်သံလား ရန်သံလား'' ဟူသော အသုံးအနှုန်းတွေ့ရ၏။ DIPLOMATIC သံတမန်ကိစ္စဖြစ်၏။ ရန်ဘက်ကို မလိုလား၊ မိတ်ဖက်ကိုသာ အလိုရှိကြောင်း ညွှန်ပြပေ၏။ နိုင်ငံတကာတွင်လည်း မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေ စုစည်း အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့ကြကြောင်း လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်မှုများ တွေ့ရပေသည်။
စာရေးသူသည် စာပေဗိမာန်ထုတ် သံအမတ်ကြီး ဦးအောင်သန့်၏ ''သံကြီး တမန်ကြီး သံခင်းတမန်ခင်း''စာအုပ်ကို တည်းဖြတ်ခဲ့ဖူးရာ အတော်ပင် ပညာရခဲ့လေသည်။ ရှေးရိုးစဉ်လာ မြန်မာမှုများမှအစ ပစ္စက္ခနိုင်ငံတကာ ကျင့်ထုံးများ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်း၏ အကြောင်း အထွေထွေစေ့စပ်စွာ ပါဝင်သည်။ သုတပညာသာမက လက်တွေ့ကျ၏။ နိုင်ငံများသည် မိတ်ဆွေကောင်းတိုးပွားဖို့ သံတမန်များကတစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်ကြကြောင်း၊ အရေးကြုံက ကူညီဖို့ဝန်မလေးကြောင်း သာဓကပြပေ၏။ ရှုပ်ထွေးပွေလီ ပြဿနာထွေပြားသော နိုင်ငံတကာ အခင်းအကျင်းတွင် တစ်ခါတစ်ရံ မဲခွဲဆုံးဖြတ်သည့်စနစ် ကျင့်သုံးတတ်၏။ မိတ်ဆွေရှားပါး မျက်နှာငယ်ရသောနိုင်ငံသည် မဲစနစ်၌ အရှုံးနှင့် ရင်ဆိုင်ရကြောင်း မီဒီယာများက တစ်ဆင့် သိမှတ်ကြရပေသည်။ မိတ်ဆွေကောင်း နိုင်ငံများကြောင့် စီးပွားလူမှု အထောက်အကူပြုခံရကြောင်း အမှန်တရားက ထင်ရှားပေသည်။
မည်သို့ပင်ဆိုစေ သတ္တဖဝါး အတူသွားခြင်းမှ အစပြုသော မိတ်ကလျာဆွေ သဟာများတွင် မိတ်ဆွေကောင်း GOOD FRIEND မိတ်ဆွေမှန် RIGHT FRIEND ၊ မိတ်ဆွေမွန် NOBLE FRIEND များ ပြည့်စုံဖို့ ရှာဖွေရပါမည်။ မိမိဘက်ကလည်း ရိုးသားခြင်း၊ သစ္စာရှိခြင်း၊ ကတိကဝတ် တည်ခြင်း၊ ကူညီတတ်ခြင်း စသည့် အင်္ဂါတွေပြည့်ဝဖို့တော့ လိုအပ်ပေသည်။ ။